«Η ασθένειά μου, για την οποία ακούσατε, είναι καρδιάς ασθένεια και μπορεί απότομα να απέλθω του ματαίου τούτου βίου. Γι᾽ αυτό ζητώ με ειλικρίνεια συγνώμη από όλους».
Με αυτό το συγκινητικό μήνυμα κλείνει την επιστολή που έστειλε στους Ιερείς της Μητροπόλεως Γόρτυνος & Μεγαλοπόλεως ο Σεβασμιότατος Μητροπολίτης μας κ.κ. Ιερεμίας.
Στην επιστολή του, ο Ποιμενάρχης ζητά από τους Ιερείς να αποφεύγουν λάθη που εκ παραδρομής γίνονται κατά τη Θεία Λειτουργία.
Διαβάστε την επιστολή του κ.Ιερεμία:
Αγαπητοί και σεβαστοί Συμπρεσβύτεροι Ιερείς της Ιεράς Μητροπόλεως Γόρτυνος και Μεγαλοπόλεως,
Ευλογείτε!
Στην επιστολή μου αυτή προς σας θέλω, ως Επίσκοπος της Ιεράς Μητροπόλεως, να σας γράψω πάλι για την Θεία Λειτουργία, επισημαίνοντας μερικά σημεία, τα οποία πρέπει να προσέχουμε.
1. Η Θεία Λειτουργία αρχίζει από την Προσκομιδή, η οποία έχει ονομαστεί «Λειτουργία εν εμβρύω»! Ο Ιερεύς τελών την Προσκομιδή πρέπει να φέρει άπασαν την ιερατική του στολή, και το φελώνιο δηλαδή. Η Προσκομιδή πρέπει να γίνεται με ζυμωτό πρόσφορο, αλλά, παρακαλώ, Πατέρες, να συνιστάτε το αλεύρι, με το οποίο ζυμώνουν οι ευλαβείς κυρίες το πρόσφορο, να είναι τοιούτο, ώστε το πρόσφορο να είναι σφιχτό και όχι να τρίβεται κατά την κοπή του. Ρωτάτε τα Μοναστήρια μας, που κάνουν καλά πρόσφορα, τι αλεύρι χρησιμοποιούν. Το είπαμε πολλές φορές αυτό, αλλά δεν βλέπω να νεται διόρθωση. Ομοίως για άναμα είπαμε να χρησιμοποιείτε κατάλληλο για Θεία Κοινωνία, οίνο με καλή γεύση. Προσοχή όμως, να βάζετε το άναμα σε τέτοια θέση στον Ναό, ώστε να μη ξυνίζει από την πολυκαιρία.
Κατά την Προσκομιδή, στο Άγιο Δισκάριο καλόν είναι, κατά παλαιά ευσεβή παράδοση, να διακρίνονται οι μερίδες ζώντων και τεθνεώτων. Γι᾽ αυτό, κατά συμβουλή του Γορτυνίου (από την Νυμφασία) αγίου Πατρός Γερβασίου Παρασκευοπούλου, οι μερίδες των ζώντων πρέπει να εξάγονται από την κόρα, οι δε μερίδες των κεκοιμημένων από την ψύχα. Επειδή η Προσκομιδή παλαιότερα γινόταν μετά το Ευαγγέλιο και επειδή οι χριστιανοί μας φέρουν ονόματα προς μνημόνευση σε αργοπορημένη ώρα, αλλά και επειδή εμείς οι Ιερείς μνημονεύουμε κατά την Θεία Λειτουργία ονόματα, γι᾽ αυτό προσωπικώς δεν κάνω την Απόλυση κατά την τέλεση της Προσκομιδής, αλλά την κάνω σύντομα μετά την αίτηση συγγνώμης πριν από τα Άγια. Αν θέλετε ακολουθήστε και σείς την ίδια τακτική. Αν θέλετε.
2. Πριν από την «Ευλογημένη Βασιλεία...» πρέπει να προηγείται θυμίαμα. Το θυμίαμα αυτό γίνεται μεν κατά την Δοξολογία, αλλά ανήκει στην Θεία Λειτουργία, που πρόκειται να αρχίσει. Καί αυτό το είπαμε πολλές φορές, χωρίς όμως να το τηρείτε. Όταν έχουμε αρχιερατική Λειτουργία το θυμίαμα δεν γίνεται κατά την Δοξολογία, αλλά το κάνει ο Αρχιερεύς, όταν, μετά την Μικρά Είσοδο, εισέρχεται στο Ιερό Βήμα, γιατί γι᾽ αυτόν τότε αρχίζει η Θεία Λειτουργία.
3. Θα έχετε παρατηρήσει ότι σε κάθε τελετή και ακολουθία το Ιερό Ευαγγέλιο το αναγιγνώσκει ο Αρχιερεύς. Έτσι πρέπει να γίνεται, γιατί το Ιερό Ευαγγέλιο είναι ο λόγος του Χριστού, του Οποίου τύπος είναι ο Αρχιερεύς. Έτσι και στην βάπτιση και στον γάμο και στην κηδεία και στην τέλεση ενός αγιασμού, το Ευαγγέλιο αναγινώσκεται από τον Αρχιερέα, όταν ιερουργεί. Παραδόξως όμως, ειδικά στην Θεία Λειτουργία, όπου βιώνουμε ιδιαίτερα το μυστήριο της Εκκλησίας και όπου έχουμε κατ᾽ εξοχήν την παρουσία του Κυρίου, βλέπουμε το Ευαγγέλιο να διαβάζεται από τον Διάκονο ή, ελλείψει αυτού, από τον κατώτερο στην τάξη Ιερέα. Αυτό δεν είναι καθόλου σωστό. Πως όμως επικράτησε η λανθασμένη αυτή τακτική;
Κατά την ερμηνεία του αρίστου λειτουργιολόγου της Ορθοδοξίας, του μακαριστού καθηγητού Ιωάννου Φουντούλη, το Ευαγγέλιο στην Θεία Λειτουργία το ανεγίνωσκε ο Αρχιερεύς πάντα, πίσω από το Ιερό Βήμα, όπου ήταν πάλαι ο θρόνος του. Επειδή δε δεν ακουόταν (δεν υπήρχαν μεγάφωνα), στο κέντρο του Ναού στεκόταν ο Διάκονος και επαναλάμβανε τις φράσεις του Ευαγγελίου, που ανεγίνωσκε ο Αρχιερεύς, για να γίνονται ακουστές από τον λαό. Ο λαός λοιπόν έβλεπε και άκουγε τον Διάκονο απαγγέλλοντα την Ευαγγελική περικοπή και έτσι επικράτησε, λανθασμένα πάλι λέγω, στην Θεία Λειτουργία το Ευαγγέλιο να αναγινώσκει ο Διάκονος. Αυτό μαζί με το άλλο, το ότι οι αναγινώσκοντες το Ευαγγέλιο, μερικές φορές το «σκοτώνουν», που λέγουμε, με κάνει στην Θεία Λειτουργία να αναγινώσκω εγώ ο Επίσκοπος το Ευαγγέλιο. Δεν είναι καινοτομία αυτό, αλλά είναι επιστροφή στην παράδοση. Έπειτα, στην αρχιερατική Λειτουργία τα πάντα ανήκουν στον Αρχιερέα, γι᾽ αυτό και οι Ιερείς μόνο με την εντολή και ευλογία του λέγουν εκφώνησή τινα. Γιά το Ευαγγέλιο θέλω πάλι να πω ότι πρέπει να λέγεται με εμμελή ανάγνωση και όχι με ψαλμωδία. «Το ανάγνωσμα πρόσχωμεν», λέγουμε.
Κατά την ερμηνεία του αρίστου λειτουργιολόγου της Ορθοδοξίας, του μακαριστού καθηγητού Ιωάννου Φουντούλη, το Ευαγγέλιο στην Θεία Λειτουργία το ανεγίνωσκε ο Αρχιερεύς πάντα, πίσω από το Ιερό Βήμα, όπου ήταν πάλαι ο θρόνος του. Επειδή δε δεν ακουόταν (δεν υπήρχαν μεγάφωνα), στο κέντρο του Ναού στεκόταν ο Διάκονος και επαναλάμβανε τις φράσεις του Ευαγγελίου, που ανεγίνωσκε ο Αρχιερεύς, για να γίνονται ακουστές από τον λαό. Ο λαός λοιπόν έβλεπε και άκουγε τον Διάκονο απαγγέλλοντα την Ευαγγελική περικοπή και έτσι επικράτησε, λανθασμένα πάλι λέγω, στην Θεία Λειτουργία το Ευαγγέλιο να αναγινώσκει ο Διάκονος. Αυτό μαζί με το άλλο, το ότι οι αναγινώσκοντες το Ευαγγέλιο, μερικές φορές το «σκοτώνουν», που λέγουμε, με κάνει στην Θεία Λειτουργία να αναγινώσκω εγώ ο Επίσκοπος το Ευαγγέλιο. Δεν είναι καινοτομία αυτό, αλλά είναι επιστροφή στην παράδοση. Έπειτα, στην αρχιερατική Λειτουργία τα πάντα ανήκουν στον Αρχιερέα, γι᾽ αυτό και οι Ιερείς μόνο με την εντολή και ευλογία του λέγουν εκφώνησή τινα. Γιά το Ευαγγέλιο θέλω πάλι να πω ότι πρέπει να λέγεται με εμμελή ανάγνωση και όχι με ψαλμωδία. «Το ανάγνωσμα πρόσχωμεν», λέγουμε.
4. Προσοχή, Πατέρες, κατά τον Καθαγιασμό των Τιμίων Δώρων. Δηλαδή, προσοχή κατά την ευχή που λέγουμε μετά το «Τα Σα εκ των Σων». Η σταύρωση διά της χειρός μας στον άρτο, που είναι στο άγιο Δισκάριο, πρέπει να γίνεται πάνω ακριβώς από τον άρτο και όχι από μακρυά. Προσοχή πολύ σ᾽ αυτό. Καί η σταύρωση του οίνου, που είναι στο άγιο Ποτήριο, πρέπει να γίνεται ακριβώς πάνω στο άγιο Ποτήριο και όχι μακρυά από αυτό. Προσοχή σ᾽ αυτό, ξαναλέγω. Γιά να το πετύχετε αυτό πρέπει βέβαια να είστε όρθιοι εκείνη την ώρα και όχι γονατιστοί.
Η ώρα αυτή, Πατέρες, είναι η πιο σημαντική, είναι η πιο ιερή και τρομερή ώρα. Είναι μία θεοφάνεια! Γι᾽ αυτό, και μετά την τέλεση του Καθαγιασμού πρέπει οπωσδήποτε να γονατίζουμε (όσοι μπορούν βέβαια), ως μία προσκύνηση στον Χριστό, ο Οποίος ευρίσκεται πλέον ενώπιόν μας με το θαύμα του Καθαγιασμού! Συνιστώ λοιπόν να γονατίζετε την τρομερή αυτή ώρα και ας είναι Κυριακή ημέρα. Δεν είναι παράβαση του Κανόνος, που λέγει «μη κλίνειν γόνυ» την Κυριακή, γιατί το γονάτισμα στον Κανόνα αυτόν είναι σχήμα μετανοίας. Αλλά το γονάτισμα κατά τον Καθαγιασμό είναι τιμητική προσκύνηση στον Δεσπότη Χριστό και δεν είναι έκφραση μετανοίας για τα αμαρτήματά μας. Όπως, για παράδειγμα, αν εμφανιστεί ενώπιόν μας ο Χριστός μας και η Παναγία μας (αχ, μακάρι!) και είναι Κυριακή ημέρα, δεν θα πούμε «Χριστέ και Παναγιά, ελάτε αύριο που είναι Δευτέρα να σας προσκυνήσω, γιατί σήμερα είναι Κυριακή»!... Οι Μυροφόρες προσκύνησαν τον Χριστό ημέρα Κυριακή. Καί την Κυριακή ημέρα λέμε για Εισοδικό «Δεύτε ΠΡΟΣΚΥΝΗΣΩΜΕΝ», και όχι μόνο «προσκυνήσωμεν», αλλά και «ΠΡΟΣΠΕΣΩΜΕΝ» Χριστώ! Αλλά, σημειώνω, ειδικά για τα Μοναστήρια, αν έχουν παράδοση να μην γονατούν την ώρα του Καθαγιασμού, αν και θεολογικά διαφωνώ με αυτό, όμως, σέβομαι την παράδοσή τους και παρακαλώ να ακολουθούν αυτήν και όχι την δική μου θέση.
Η ώρα αυτή, Πατέρες, είναι η πιο σημαντική, είναι η πιο ιερή και τρομερή ώρα. Είναι μία θεοφάνεια! Γι᾽ αυτό, και μετά την τέλεση του Καθαγιασμού πρέπει οπωσδήποτε να γονατίζουμε (όσοι μπορούν βέβαια), ως μία προσκύνηση στον Χριστό, ο Οποίος ευρίσκεται πλέον ενώπιόν μας με το θαύμα του Καθαγιασμού! Συνιστώ λοιπόν να γονατίζετε την τρομερή αυτή ώρα και ας είναι Κυριακή ημέρα. Δεν είναι παράβαση του Κανόνος, που λέγει «μη κλίνειν γόνυ» την Κυριακή, γιατί το γονάτισμα στον Κανόνα αυτόν είναι σχήμα μετανοίας. Αλλά το γονάτισμα κατά τον Καθαγιασμό είναι τιμητική προσκύνηση στον Δεσπότη Χριστό και δεν είναι έκφραση μετανοίας για τα αμαρτήματά μας. Όπως, για παράδειγμα, αν εμφανιστεί ενώπιόν μας ο Χριστός μας και η Παναγία μας (αχ, μακάρι!) και είναι Κυριακή ημέρα, δεν θα πούμε «Χριστέ και Παναγιά, ελάτε αύριο που είναι Δευτέρα να σας προσκυνήσω, γιατί σήμερα είναι Κυριακή»!... Οι Μυροφόρες προσκύνησαν τον Χριστό ημέρα Κυριακή. Καί την Κυριακή ημέρα λέμε για Εισοδικό «Δεύτε ΠΡΟΣΚΥΝΗΣΩΜΕΝ», και όχι μόνο «προσκυνήσωμεν», αλλά και «ΠΡΟΣΠΕΣΩΜΕΝ» Χριστώ! Αλλά, σημειώνω, ειδικά για τα Μοναστήρια, αν έχουν παράδοση να μην γονατούν την ώρα του Καθαγιασμού, αν και θεολογικά διαφωνώ με αυτό, όμως, σέβομαι την παράδοσή τους και παρακαλώ να ακολουθούν αυτήν και όχι την δική μου θέση.
5. Προσοχή, Πατέρες, όταν κοινωνάτε και όταν καταλύετε το άγιο Ποτήριο. Προσοχή, μην πέφτουν Μαργαρίτες στην γενειάδα σας και μην ποτίζεται ο μύστακας με το Άγιο Αίμα. Σας είχα αναφέρει εντολή του αγίου Συμεών Αρχιεπισκόπου Θεσσαλονίκης ότι ο Ιερεύς πρέπει να ψαλιδίζει τον μύστακά του, ακριβώς για τον λόγο, για να μην εμβαπτίζονται οι τρίχες του μύστακος στο άγιο Ποτήριο. Να ψαλιδίζει τον μύστακα, αλλά όχι και την γενειάδα.
Κατά παρέκβαση λέγω, αφού η γενειάδα είναι και αυτή εκφραστική της αφιερώσεώς μας στον Χριστό με την ιερωσύνη μας, γιατί μερικοί Ιερείς κόβουν τα γένεια; «Δεν κάνουν τα γένεια τον παπά», λέγουν αυτοί που τα κόβουν. Αλλά και τα ράσα και τα άμφια δεν κάνουν τον παπά. Λοιπόν, να καταργήσουμε τα ράσα και τα άμφια;
6. Εύχομαι, Πατέρες, να θελχθείτε από τον γλυκασμό της Θείας Λειτουργίας και τότε θα νοήσετε μόνοι σας πως πρέπει, ευλαβώς και ιεροπρεπώς, να την τελείτε. Προσωπικώς, χθες την νύχτα (Σάββατο προς Κυριακή 23 Αυγούστου), που διά λόγους υγείας ετέλεσα μόνος μου με έναν πιστό την Θεία Λειτουργία, θυμήθηκα την παλαιά μου, ως ιερεύς συνήθεια, που λειτουργούσα συχνά και μάλιστα πολλές φορές και καθημερινά. Μακάρι να μπορούσα και τώρα ως Αρχιερεύς να το εφαρμόσω αυτό, για να κοινωνώ καθημερικά το Σώμα και το Αίμα του Χριστού, για την άφεση των αμαρτιών μου και για την ευλογία της Ιεράς Μητροπόλεως, που μου έδωσε ο Κύριος να ποιμαίνω.
Η ασθένειά μου, για την οποία ακούσατε, είναι καρδιάς ασθένεια και μπορεί απότομα να απέλθω του ματαίου τούτου βίου. Γι᾽ αυτό ζητώ με ειλικρίνεια συγνώμη από όλους. Αν ποτέ ήλθα σε διενέξεις μαζί σας, ομολογώ ταπεινά ότι το φταίξιμο ήταν δικό μου. Γι᾽ αυτό και πάλι σας ζητώ ειλικρινά συγγνώμη. Τον αγώνα μου κάνω και εγώ, σεβαστοί μου Πατέρες. Άλλοτε τα καταφέρνω, άλλοτε δεν τα καταφέρνω. Ο Ιησούς Χριστός μας, διά πρεσβειών της καλής μας Παναγίας, ας μας συγχωρέσει όλους και ας μη μας στερήσει την επουράνιό Του Βασιλεία. Συγχωρέστε με και ο Θεός ας συγχωρήσει και όλους εσάς.
Εύχομαι την ευλογία της Παναγίας στην οικογένειά σας και την ιερά σας ποίμνη.
Με πολλή αγάπη και σεβασμό, Επίσκοπος Ιερεμίας
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου