ΣΠΑΘΑΡΙ ΑΡΚΑΔΙΑΣ και Γορτυνία News: Tα Μοναστήρια της Γορτυνίας

Κυριακή 12 Αυγούστου 2018

Tα Μοναστήρια της Γορτυνίας

Tα Μοναστήρια της Γορτυνίας

ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΦΙΛΟΣΟΦΟΥ

Η Μονή Φιλοσόφου βρίσκεται στην χαράδρα του ποταμού Λούσιου, νότια της Δημητσάνας. Είναι αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου. Είναι χτισμένη στη δυτική πλευρά του φαραγγιού του Λούσιου,νότιοδυτικά της Δημητσάνας και μιάμιση ώρα με τα πόδια από αυτή (86 χλμ. από Τρίπολη). Αποτελείται από δύο μοναστηριακά συγκροτήματα , από την παλαιά και από την νέα Μονή, οι οποίες βρίσκονται σε μικρή απόσταση μεταξύ τους.

Η παλαιά Μονή Φιλοσόφου είναι η πιο ιστορική και παλαιά μονή της Αρκαδίας (10ος αιώνας) και από τα παλαιότερα βυζαντινά μνημεία της Ελλάδας. Σύμφωνα με την παράδοση, ιδρύθηκε το 963 από τον Ιωάννη Λαμπαρδόπουλο, τον επονομαζόμενο "φιλόσοφο", γραμματέα του αυτοκράτορα Νικηφόρου Φωκά. Από την επωνυμία αυτή του ιδρυτού πήρε η Μονή το όνομά της.

Η παλαιά Μονή βρίσκεται μέσα σε άγρια και μεγαλοπρεπή χαράδρα και 200 μέτρα πάνω από την κοίτη του ποταμού Λούσιου, στο κοίλωμα ενός ψηλού και απότομου βράχου. Εκτείνεται σε μία στενή και επιμήκη κοιλότητα. Σώζεται ακέραια και αποτελεί θαυμαστό δείγμα βυζαντινής αρχιτεκτονικής του 10ου αιώνα με αξιόλογες τοιχογραφίες. Έχει απλή λιθοδομή και στην εξωτερική της εμφάνιση δημιουργεί την εντύπωση ενός στερεού αρχιτεκτονικού χτίσματος χωρίς ιδιαίτερη χάρη. Στη θέση αυτή σώζονται σήμερα ο βυζαντινός ναός (Καθολικό), πραγματικό αριστούργημα αρχιτεκτονικής. Είναι ναός εγγεγραμμένος τετράστηλος σταυροειδής με οκτάπλευρο τρούλο. Ο ναός εκοσμείτο από τοιχογραφίες εξαιρετικής τέχνης, από τις οποίες σήμερα σώζονται μόνον σπαράγματα. Σώζονται επίσης ερείπια κελλιών και άλλων κτισμάτων, το εξωτερικό προστατευτικό τείχος - κτισμένο μετά την Άλωση - ερείπια δύο πυργίσκων πάνω από τη μονή στο βράχο, αγωγός νερού που τροφοδοτούσε τη Μονή με νερό από πηγή, και μια στέρνα.

Η μονή είναι γνωστή σαν "Κρυφό Σχολειό", γιατί σύμφωνα με την παράδοση λειτουργούσε εκεί στα χρόνια της Τουρκοκρατίας σχολείο που αργότερα εξελίχθηκε - στη Νέα Μονή - σε σημαντική ιερατική σχολή. Η Μονή γνώρισε μεγάλη άνθηση τον 17ο αι. οπότε και κτίσθηκε η Νέα Μονή, χωρίς όμως να εγκαταλειφθεί η παλαιά.

Η νέα Μονή Φιλοσόφου ιδρύθηκε τον 17ο αιώνα (1691) σε απόσταση τετρακοσίων περίπου μέτρων από την παλαιά Μονή και σε ομαλώτερη θέση. Η παλαιά μονή δεν εγκαταλείφτηκε. Εκτός από τον Καθολικό, κτίσθηκαν και αρκετά κελλιά. Το καθολικό της κτίστηκε το 1661 με πρωτοβουλία των πατέρων της παλαιάς Μονής από Βορειοηπειρώτες μαστόρους, με πρωτομάστορα τον Γιώργο Αρβανίτη. Είναι μικρό και τετράγωνο κομψό οικοδόμημα με οκτάπλευρο τρούλο και τέσσερα μονόλοβα παράθυρα. Εσωτερικά ο τρούλος στηρίζεται σε τέσσερις καμάρες που ακουμπούν σε κολόνες. Το εσωτερικό της είναι ζωγραφισμένο με τοιχογραφίες, οι οποίες αποτελούν ένα σημαντικό ζωγραφικό σύνολο. Το τέμπλο είναι ξυλόγλυπτο με εξαιρετική διακόσμηση και φέρει εικόνες κρητικής τεχνοτροπίας που αποδίδονται στο ζωγράφο Βίκτωρα (1663). Ο ναός αγιογραφήθηκε το 1693 με δαπάνη του "Μαυραηδή-πασά Φαρμάκη " από τη Στεμνίτσα, ο οποίος είχε εξισλαμισθεί, αλλά επανήλθε στο Χριστιανισμό επί Ενετοκρατίας. Απεικόνιση του χορηγού υπάρχει στη δυτική πλευρά του ναού (υπό τη μορφή τυπικού Ανατολίτη με βλοσυρό ύφος, πολυτελές ένδυμα και κομπολόι) δίπλα στην αγία Ελένη. Μεταξύ των αγιογραφιών ξεχωρίζουν οι εξαιρετκής τέχνης βυζαντινές μορφές των αγίων Πέτρου και Παύλου, όπως και μορφές διαφόρων αγίων. Την εξωτερική τοιχοποιία του ναού κοσμούν οδοντοτές ταινίες, εντοιχισμένα ανάγλυφα και πήλινα πιάτα από τη Μ. Ασία. Πάνω από την είσοδο υπάρχει ωραίο καμπαναριό από πωρόλιθο. Στο προαύλιο βρίσκονται σε διαφορετικά επίπεδα το κτίριο των κελλιών, το οστεοφυλάκιο και μια βρύση.

Από τα μέσα του 17ου λειτουργούσε στη Νέα Μονή η "Σχολή της Δημητσάνας", σχολή Γορτυνίων κληρικών, από τις πλέον σημαντικές ιερατικές σχολές στην Τουρκοκρατία. Ανέδειξε πλήθος δασκάλων, ιερέων, ιεροκηρύκων, μοναχών, ανωτέρων κληρικών, καθώς και ηγετικές μορφές της Εκκλησίας. Προσέφερε τέσσερις πατριάρχες Ιεροσολύμων, δύο Οικομενικούς Πατριάρχες, πολλούς ανώτατους εκκλησιαστικούς άνδρες (Γρηγόριος ο Ε΄, Παλαιών Πατρών Γερμανός), συνολικά 80 μητροπολίτες και επτά πατριάρχες. Η Μονή υπήρξε κέντρο πνευματικής αντίστασης στα χρόνια της Τουρκοκρατίας. Το 1764 η σχολή διαλύθηκε και μεταφέρθηκε στη Δημητσάνα που πήρε τη σκυτάλη της πνευματικής της δραστηριότητας. Η Μονή συνέχισε να λειτουργεί μέχρι το 1834, οπότε και διαλύθηκε με απόφαση της Βαυαρικής Αντιβασιλείας.

Από τη Νεα Μονή σήμερα σώζεται ο ωραίος ναός της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, ο οποίος διασώζει πολλές αγιογραφίες του 17^ουαιώνα, εξαιρετικής τέχνης, καθώς και ο ξενώνας, ο οποίος είχε υποστεί κατά καιρούς πολλές επισκευές. Ας σημειωθεί, ότι από το έτος 1992 η μονή άρχισε να ανακαινίζεται ριζικά, με την επίβλεψη του Υπουργείου Πολιτισμου. Σήμερα η νέα Μονή, σε μεγάλο βαθμό ανακαινισμένη, λειτουργεί μαζί με την παλαιά μονή σαν μετόχι της Μονής Τιμίου Προδρόμου.

ΝΕΑ ΜΟΝΗ

ΠΑΛΑΙΑ ΜΟΝΗ

ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΑΓΙΑΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ ΒΑΧΛΙΑΣ

Η Μ. Αγίας Παρασκευής Βάχλιας ευρισκεται σε υψόμετρο 1.045μ. Ν.Α. των υπωρειών του όρους Αφροδίσιον και απέχει 5χιλ. από το χωριό Βάχλια, 65χλμ. από την Τρίπολη και 68χιλ.από τον Πύργο της Ηλείας. Στη μονή οδηγεί δόμος 1 χιλ. πριν από τη Βάχλια , στο ύψος της αρχαίας πόλης Κώμης. Η ίδρυση της Μονής, σύμφωνα με εκτιμήσεις ειδικών, χρονολογείται στα μέσα του 16οu αιώνα. Σύμφωνα με την Αρχαιολογική Υπηρεσία, το κιτριακό συγκρότημα της Ιεράς Μονής, αποτελεί ένα “πολύ αξιόλογο ιστορικό μνημείο της Β.Δ. Γορτυνίας”.

Το σχήμα της Ιεράς Μόνης είναι τετράπλευρο, αποτελείται από την εκκλησία, μονόκλιτη, μεγάλο καθιστικό , μαγειρείο και πέντε κελιά. Στη μέση υπάρχει το αίθριο με τα υπόστεγα, καταπακτή και σκάλα επικοινωνίας με τους ημιυπόγειους χώρους.

Η Μονή αυτή φαίνεται ότι έπαιξε σημαντικό ρόλο στην επανάσταση του 1821. Την περίοδο αυτή απετέλεσε κρυσφήγετο και ορμητήριο των αρματολών και κλεφτών, όπως εξ¨άλλου μαρτυρούν οι υπάρχουσες πολεμίστρες.

Στη Μονή από της ιδρύσεως της μέχρι το τέλος του 1955 υπηρέτησαν διαχρονικά άλλοτε μοναχοί και άλλοτε μοναχές. Μάλιστα στις 31 Οκτωβρίου 1838, οπότε και επρόκειτο να διαλυθεί η Μονή, μαζί με άλλες, οκτώ μοναχοί που είχαν εγκατασταθείεκεί ζήτησαν με υπόμνημά τους από την Πολιτεία και την Ιερά Σύνοδο να μην διαλυθεί η Μονή. Πράγματι, η Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Ελλάδας γνωμοδότησε τότε να διατηρθεί η Μονή και να "εγκαταβιώσωσι εν αυτή οι αναφερόμενοι οκτώ μοναχοί. πληρώνοντες κατ΄ έτος εις το δημόσιον κατά τα διατεταγμένα, τα νενομισμένα". (Απ.πρωτ. 10045-10046, εν Αθήναις 1 Οκτωβρίου 1841)” (βλ. “Μοναστήρια της Πελοποννήσου” της Ντιάνας Αντωνακάτου και Τάκη Μαύρου και “Εκκλησιες και Αρκαδικά Μοναστήρια” του Πέτρου Σαραντάκη).

Στις 31-12-1995 η Μονή πήρε φωτιά με αποτέλεσμα να καταστραφεί η κεντρική πτέρυγα. Σύντομα όμως έγινε αποκατάσταση των ζημιών, με αναστήλωση των καταστραφέντων κελιών σύμφωνα με τους όρους πουυπέδειξε ηΑρχαιολογικήΥπηρεσία, , μετά από κινητοποίηση της Ιεράς Μητρόπολης Γόρτυνος και Μεγαλοπόλεως, της Πανγορτυνιακής Ένωσης Αθήνας, της Ένωσης Βαχλαίων Αθήνας και του Εκκλησιαστικού Συμβουλίου της Ενορίας Αγίας Μαρίνας Βάχλιας. Τομοναστήρι διατηρείται έτσι σήμερα σε πολύ καλή κατάσταση.

ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΑΙΜΥΑΛΩΝ

Στο φαράγγι του Λούσιου και σε εντυπωσιακό τοπίο, 3 χιλ. από τη Δημητσάνα (68 χλμ. από Τρίπολη) βρίσκεται η Μονή Αιμυαλών. Είναι κτισμένη στη ρίζα μεγάλου βράχου, σχεδόν μετέωρη, σε κοιλότητα της χαράδρας του χειμάρρου Ίσβορα. Είναι αφιερωμένη στη γέννηση της Θεοτόκου.

Σύμφωνα με την κτητορική επιγραφή, η Μονή κίστηκε το 1600, ίσως πάνω στα ερείπια άλλης προγενεστέρας μονής από τη Βυζαντινή περίοδο. Το καθολικό της μονής και οι αγιογραφίες του έγιναν το 1608, από τους Ναυπλιώτες αδελφούς Δημήτριο και Γεώργιον Μόσχου, με έξοδα των κτητόρων της μονής Γρηγορίου ιερομόναχου Κοντογιάννη και της αδελφής του μοναχής Ευπραξίας. Αρχικά η Μονή είχε τη μορφή ασκητηρίου με λίγα κελιά σφηνωμένα μέσα σε σπήλαιο. Οι τοιχογραφίες του καθολικού είναι έργα του ζωγράφου Δημήτρη Μόσχου (17ος αιώνας) και χαρακτηρίζονται από τη βυζαντινή παραδοσιακή τεχνοτροπία και την ιεροπρέπεια στην παράσταση των μορφών.

Το μοναστήρι αναπτύχθηκε γρήγορα, δεχόμενο πολλές δωρεές και αφιερώματα, και το 1635 αριθμούσε τριάντα πέντε μοναχούς. Μάλιστα, το 1622, όπως αναφέρεται σε σιγίλλιο του Πατριαρχού Ιερεμία, έγινε σταυροπηγιακό από το Οικουμενικό Πατριαρχείο.

Κατά τη διάρκεια της τουρκοκρατίας ήταν εξαίρετο πνευματικό κέντρο, προσκύνημα των χριστιανών της περιοχής, ιδίως της Δημητσάνης και του Ζυγοβιστίου” και βοήθησε σημαντικά τους αγωνιζόμενους Έλληνες στον αγώνα του 1821 με τρόφιμα, χρήματα, φιλοξενία κυνηγημένων, συμμετοχή μοναχών στις μάχες και παροχή δανείου 750 γροσίων. Το μοναστήρι εξακολούθησε τη λειτουργία του και μετά την απελευθέρωση και είχε αρκετούς μοναχούς. Στη συνέχεια, τα κτήματά του απαλλοτριώθηκαν και δόθηκαν σε ακτήμονες. Με την πάροδο του χρόνου άρχισε να παρακμάζει. Το 1925 διαλύθηκε και προσαρτήθηκε στη μονή Τιμίου Προδρόμου Στεμνίτσας.

Σήμερα η μονή υπάγεται στη μονή Τιμίου Προδρόμου Στεμνίτσας. Λίγοι μοναχοί της τελευταίας την κατοικούν και την φροντίζουν. Η μονή διαθέτει επίσης ξενώνες στους οποίους ο επισκέπτης μπορεί να διανυκτερεύσει. Λίγο πρίν το μοναστήρι, και στα δεξιά του δρόμου που οδηγεί σε αυτό, βρίσκεται ο Ληνός των Κολοκοτρωναίων, μικρό αναπαλαιωμένο κτίσμα. Σε αυτό κατέφυγε ο αδερφός του Θ. Κολοκοτρώνη Γιωργάκης επικεφαλής λίγων παληκαριών ύστερα από προδοσία ενός καλόγερου. Οι Έλληνες προέβαλαν ηρωϊκή αντίσταση κατά των πολυάριθμων Τούρκων, που είχαν περικυκλώσει τον ληνό. Όταν οι πολιορκητές έβαλαν φωτιά στον ληνό, οι αμυνόμενοι επεχείρησαν ηρωϊκή έξοδο με τα σπαθιά στα χέρια και σκοτώθηκαν όλοι.

ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΚΑΛΑΜΙΟΥ

Η μονή Καλαμίου Ατσιχόλου είναι αφιερωμένη στην Κοίμηση της Υπεραγίας Θεοτόκου και χτισμένη πάνω από τις όχθες του ποταμού Λούσιου, στη δυτική πλευρά του ομώνυμου φαραγγιού. Βρίσκεται σε απόσταση τεσσάρων περίπου χιλιομέτρων από το χωριό Ατσίχολος, σε υπέροχη και καταπράσινη τοποθεσία με πανοραμική θέα στο φαράγγι. Περιλαμβάνει την παλαιά και την νέα Μονή Καλαμίου. Η παλαιά Μονή είναι κτισμένη σε απότομο βράχο 100 μέτρα βορειοανατολικά της νέας, πάνω ακριβώς από το φαράγγι του Λούσιου. Κατά την άποψη διαφόρων ιστορικών είναι κτίσμα του 15^ου αιώνα.

Το Καθολικό της παλαιάς Μονής είναι σφηνωμένο μέσα στο βράχο, και είναι αγιογραφημένο από τον Κρητικό ζωγράφο Πέτρο Πεδιώτη το 1705 με έξοδα του Αθανασίου Κουλόπουλου από την Καρύταινα, επί ηγουμένου Ιερομονάχου Παισίου Μάλεση. Σώζονται παλαιότερες αγιογραφίες και πρωτότυπο διώροφο μικρό παρεκκλήσι λεγόμενο εγλείστρα. Το καθολικό περιβάλλεται από προστατευτικό τείχος κατά τα πρότυπα της Μονής Φιλοσόφου, όπως και από ερείπια κελιών και άλλων κτισμάτων.

Η νέα Μονή κτισμένη πιο μπροστά, σε ομαλότερο μέρος. Το Καθολικό έχει κτισθεί με τη συνδρομή και τα έξοδα του Αθανασίου Κουλόπουλου επί ηγουμένου Ιωασήφ ιερομονάχου Κουντούρη και επί πατριάρχου Κων/πόλεως Κυρίλλου, το 1713. Είναι αγιογραφημένο από τους Πέτρο και Μιχαήλ Πεδιώτη. Τα κελλιά της νέας Μονής ήταν σε ημιερειπωμένη κατάσταση, αλλά σήμερα έχουν ανακαινισθεί με τη φροντίδα και συνδρομή ευσεβών χριστιανών. Στην αυλή πίσω από το καθολικό υπάρχουν ερειπωμένα κτίσματα, ενώ τμήμα του περιβάλλοντα τοίχου της έχει ανακαινισθεί.

Οδική πρόσβαση στη μονή υπάρχει από τον Ατσίχολος και από την Αρχαία Γόρτυνα (5 χιλ.) μέσω χωμάτινου δρόμου.

ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΚΕΡΝΙΤΣΑΣ

3 χιλ. από το χωριό Νυμφασία κοντά στη Βυτίνα και σε πανέμορφο ορεινό φυσικό περιβάλλον (υψόμετρο 840 μ.) βρίσκεται η παλιά μονή της Κερνίτσας. Κτίστηκε το 14ο αιώνα (1386), και είναι αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου. Η θέση της ανάμεσα στα βουνά του Αργυρόκαστρου και του Θαυμάσιου όρους της δίνει φυσική οχύρωση. Η σημερινή μονή είναι κτισμένη στη θέση της παλιάς και ανήκει στη χωρική αρμοδιότητα της Βυτίνας.

Η μονή έπαιξε σημαντικό ρόλο στην Επανάσταση του 1821. Στα χρόνια της τουρκοκρατίας ήταν κρυφό σχολειό και καταφύγιο των κατατρεγμένων. Εδώ έστειλε την οικογένειά του ο Κωνσταντής Κολοκοτρώνης για να την προστατεύσει από τους Τούρκους. Το 1770 κατά την επανάσταση του Ορλώφ η Μονή πυρπολήθηκε από τους Αλβανούς. Το 1825 η Μονή λεηλατήθηκε και πυρπολήθηκε από τον στρατό του Ιμπραήμ και φονέυτηκαν 7 μοναχοί. Το 1826 ο Ιμπραήμ πυρπόλησε πάλι τη μονή. Όσοι μοναχοί διασώθηκαν επανήλθαν μετά από δύο χρόνια και άρχισαν να ξανακτίζουν τη Μονή. Το 1940 η Μονή μεταβλήθηκε σε γυνακεία. Στις 23-6-1943 ο ηγούμενος της Μονής Κλέωπας Σταθόπουλος συνελήφθηκε από τους Γερμανούς και εκτελέστηκε.

Κάτω από τη Μονή υπάρχει ωραίο πέτρινο γεφύρι, το γεφύρι της Κερνίτσας που χτίστηκε από το 1901 μέχρι το 1905.

Στο επάνω τμήμα της Μονής βρίσκεται το παρεκκλήσι των Ταξιαρχών, αριστούργημα τέχνης με το καλλιτεχνικό ξυλόγλυπτο τέμπλο, το οποίο χρησιμοποιείται ως εξομολογητήριο.

Σήμερα η Μονή λειτουργεί σαν γυνακεία μονή. Απέχει 47 χλμ. από Τρίπολη και 7 χλμ. από Βυτίνα.

ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΚΛΕΙΒΩΚΑΣ

Η Μονή της Παναγίας της Κλειβωκάς ή αλλιώς Παναγία η Ζωναρίτισσα, βρίσκεται κοντά στα χωριά Κοντοβάζαινα και Δήμητρα στην επαρχία Γορτυνίας, στον Νομό Αρκαδίας. Το μοναστήρι είναι χτισμένο στην είσοδο σπηλιάς, η οποία λόγω βάθους και στενής διαμέτρου από ένα σημείο και μετά είναι ανεξερεύνητη.

Η τραχιά φυσιογνωμία του τοπίου και το δύσβατο και απροσπέλαστο σχεδόν του εδάφους έχει τροφοδοτήσει πολλούς θρύλους και παραδόσεις σχετικά με την εύρεση της εικόνας της Θεομήτορος και την κτίση του μοναστηριού.

Κατά μια παράδοση, η εικόνα της Παναγίας, που λέγεται ότι είναι μια από τις έντεκα του Απόστολου Λουκά, ήταν στο σημείο όπου σήμερα είναι το εκκλησάκι της Αγίας Άννας στην Κάτω Κλειβωκά, στη θέση Μπέλκος, όπου στην προχριστιανική περίοδο λατρευόταν η θεά Αλουσία Δήμητρα. Στο σημείο αυτό υπήρξε μοναστήρι των Αγίων Θεοδώρων Καλαβρύτων. Το μοναστήρι αυτό διαλύθηκε και ο ναός κατεστράφη επί τουρκοκρατίας και πιθανότατα κατά την απόβαση του Ιμπραήμ πασά στην Πελοπόννησο κατά τα έτη 1825 - 1828 μ.Χ.

Για την τύχη της θαυματουργής εικόνας δεν υπάρχει κανένα επίσημο στοιχείο. Κατά μίαν άποψη, οι Χριστιανοί, οι οποίοι ήξεραν καλά τα κατατόπια και τις ασφαλείς κρυψώνες, μετέφεραν την εικόνα στη σπηλιά, όπου την έκρυψαν, και από το δύσβατο και μυστικό μονοπάτι πήγαιναν και προσεύχονταν. Κατά άλλη άποψη-παράδοση και θρύλο, λέγεται ότι η εικόνα ευρέθη μετά από σχετικό όνειρο από χωρικό, που καταγόταν από το διπλανό χωριό Δήμητρα Αρκαδίας.

Το εκκλησάκι κατασκευάστηκε στο τέλος της περασμένης εκατονταετίας από τον Κοντοβαζαινίτη Σοφιανόπουλο, εγκαταστημένο στο Κάιρο της Αιγύπτου. Το κλιμακοστάσιο κατασκευάστηκε δέκα χρόνια αργότερα με δαπάνη του ιδίου. Από την κτίση του και μετά, το μοναστήρι λειτούργησε σαν γυναικεία μονή. Τη μεγαλύτερη ακμή του γνώρισε επί ηγουμενίας της Μοναχής Μακαρίας Καρρά. Σήμερα (2010 μ.Χ.), στο μοναστήρι διακονεί μία μόνο μοναχή, η Χριστοδούλη, η οποία βρίσκεται εκεί από το 1953 μ.Χ.

Γιορτάζει την Παρασκευή του Πάσχα, της Ζωοδόχου Πηγής. Στα παλαιότερα χρόνια η γιορτή συνδυαζόταν με λαμπρά πανήγυρη στα Φραγκάλωνα και θεωρείτο ένα από τα μεγαλύτερα θρησκευτικά και κοσμικά γεγονότα όλων των γύρω χωριών.

ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ

ΚΟΙΜΗΣΕΩΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ ΒΑΛΤΕΣΙΝΙΚΟΥ

Γυναικεία μονή αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου, 1 χιλ. ΒΔ του Βαλτεσινίκου. Βρίσκεται σε ένα μαγευτικό τοπίο με έλατα. κέδρα και σφεντάμια. Το καθολικό κτίστηκε μεταξύ του τέλους του 16ου αι. και αρχών του 17ου αι., σε μια εποχή δύσκολη, τότε που οι Τούρκοι δεν έδιναν άδεια για το κτίσιμο ναών. και έχει υποστεί εξωτερικά αρκετές μετασκευές. Το ίδιο και η περίβολος της μονής.

Το καθολικό εξωτερικά δεν παρουσιάζει αρχιτεκτονικό ενδιαφέρον αλλά διατηρεί ωραιότατες και μεγάλης αγιογραφικής αξίας αγιογραφίες στο τέμπλο και στον κυρίως ναό. Ο ακριβής χρόνος αγιογράφησης, όπως και ο δημιουργός της, παραμένουν άγνωστοι. Ας σημειωθεί ότι πολλές αγιογραφίες έχουν υποστεί πρόσφατα ειδική συντήρηση. Η πόρτα τηε εκκλησίας είναι κοντή, ίσως για να μην μπορούν οι Τούρκοι να μπουν έφιπποι στο ναό.

Το μοναστήρι έχει ανακαινισθεί 4 φορές, το 1736, 1773, 1820 και 1826. Έκλεισε με το βασιλικό διάταγμα του 1833 που προέβλεπε το κλείσιμο των μοναστηριών που είχαν κάτω από 6 μοναχούς (την περιόδο εκείνη έκλεισαν συνολικά 240 μοναστήρια). Κατά καιρούς άνοιξαν τη μονή ορισμένοι μοναχοί. Το 1955 εγκαταστάθηκαν στο μοναστήρι η Ελισάβετ, κατά κόσμον Ελένη Οικονομοπούλου και η Αγάθη, κατά κόσμον Αριστέα Μιχοπούλου οι οποίες ανακαίνισαν τον ναό και έκαναν νέα κτίρια.

Η εκκλησία εορτάζει τον Δεκαπενταύγουστο με πανηγύρι, οπότε συγκεντρώνεται αρκετός κόσμος από τα γύρω χωριά για να προσκυνήσει την Παναγία την "Βαλτεσινιώτισσα" όπως την ονομάζουν. Από παλιά οι κάτοικοι θεωρούν την ταπεινή αυτή εκκλησούλα της Παναγίας σαν προγονική κληρονομιά και θείο δώρο.

Η θέση του μοναστηριού προσφέρει θαυμάσια θέα προς τις κορυφές του Ερύμανθου και του Χελμού, το Στρεζοβίκο, το Λαστοβούνι, το Γλογοβίτικο και τα Καλαβρυτοχώρια.

ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΠΡΟΔΡΟΜΟΥ

Πάνω από την αριστερή όχθη του ποταμού Λούσιου, στη βάση ενός ψηλού και άγριου βράχου και σχεδόν απέναντι από τη Μονή Φιλοσόφου, δεσπόζει το ιστορικό μοναστήρι του Τιμίου Προδρόμου. Χτίστηκε το 16ο αιώνα και είναι σήμερα από τις μεγαλύτερες και ιστορικότερες μονές της Πελοποννήσου. Είναι ανδρική μονή και έχει τους περισσότερους μοναχούς σε σχέση με τις άλλες μονές της Αρκαδίας. Κατά την παράδοση, η ιδρυσή της ανάγεται στα μέσα του 12^ου αιώνα (1167).

Το Καθολικό της είναι κτισμένο στην κοιλότητα του βράχου, έχει σχήμα θολωτής Βασιλικής και εξωτερικά φέρει αγιογραφίες. Παλαιότερα πρέπει στο σημείο αυτό να υπήρχε ασκητήριο. Οι τοιχογραφίες του, παρά τις φθορές, είναι αξιόλογες και σύμφωνα με τον Φώτη Κόντογλου ανάγονται στον 16ο αιώνα και ανήκουν στην κρητική σχολή.Μάλιστα θεωρούνται ότι ανήκουν στο Θεοφάνη τον Κρητικό και το Μόσχο. Η Μονή διαθέτει αξιόλογη βιβλιοθήκη με σημαντικά θεολογικά και φιλοσοφικά βιβλία. Στο Ηγουμενείο και στο Αρχονταρίκι υπάρχουν παλιές φωτογραφίες, εκκλησιαστικά πρόσωπα και γράμματα του Κολοκοτρώνη.

Λίγο πιο έξω από την Μονή σε ένα μικρό ύψωμα είναι κτισμένος το εκκλησάκι του θαυματουργού Αγίου Αθανασίου του νέου, Επισκόπου Χριστιανουπόλεως, προστάτη της μονής, με μέρος των λειψάνων του. Πρόκειται για το πνευματικό καύχημα της Γορτυνίας. Η θέση του προσφέρει πανοραμική θέα στο φαράγγι και την Αρχαία Γόρτυνα. Επίσης στην περιοχή του μοναστηριού υπάρχει η μονόκλιτη βασιλική του Αγίου Ανδρέου και τα ασκηταριά του Ταξίαρχου Μιχαήλ, του Αγίου Γεωργίου, της Μεταμορφώσεως και του Αγίου Ελευθερίου.

Από την ίδρυσή της σχεδόν η Μονή υπαγόταν στο Οικουμενικό Πατριαρχείο. Στην περίοδο της τουρκοκρατίας γνώρισε μεγάλη ακμή και συνέβαλε σημαντικά στον αγώνα του 1821. Με βάση την οικονομική ευρωστία που απέκτησε λόγω των πολλών αφιερώσεων και δωρεών που δέχθηκε κατά τον 17^ο και 18^ο αιώνα, κατόρθωσε να επιτελέσει αξιόλογο φιλανθρωπικό έργο. Συγχρόνως ήταν ασφαλές καταφύγιο για τους κυνηγημένους Έλληνες μετά τις επιδρομές των Τούρκων. Σε αυτό μάλιστα κατέφυγαν το 1779 οι Στεμνιτσιώτες για να σωθούν έπειτα από επιδρομή των Τούρκων. Η διάτρητη από τα βόλια πόρτα στην πύλη της μονής αποτελεί μαρτυρία από την πολιορκία της κατά το επεισόδια αυτό. Τελικά οι πολιορκημένοι διασώθηκαν και οι Τούρκοι αποχώρησαν.

Η συμμετοχή του μοναστηριού στην επανάσταση του 1821 ήταν πολυδιάστατη. Χρησίμευσε σαν καταφύγιο και ορμητήριο του Θ. Κολοκοτρώνη, του Πλαπούτα και άλλων οπλαρχηγών και σαν νοσοκομείο για τους τραυματίες. Για τις ανάγκες του Αγώνα επίσης προσέφερε πολύτιμα ιερά σκεύη. Συγχρόνως ήταν κέντρο ανεφοδιασμού των πολιορκητών της Τριπολιτσάς. Τέλος πολλοί μοναχοί της συμμετείχαν ενεργά στις μάχες. Παρ' όλη την μεγάλη του προσφορά, το μοναστήρι διαλύθηκε το 1834, με διάταγμα του Όθωνα. Τέσσερα χρόνια όμως αργότερα και μετά από ενέργειες των μοναχών και των κατοίκων της περιοχής τέθηκε πάλι σε λειτουργία (7.12.1838) με διάταγμα πάλι του Όθωνα.

Σήμερα το μοναστήρι ακμάζει και έλκει πολλούς προσκυνητές. Η πρόσβαση σε αυτό μπορεί να γίνει από τη Στεμνίτσα, από τη Δημητσάνα μέσω Παλαιοχωρίου, από τοΕλληνικό και από οδοιπορικές διαδρομές μέσα από το φαράγγι. Η μονή διαθέτει ξενώνες στους οποίους ο επισκέπτης μπορεί να διανυκτερεύσει. Απέχει 39 χλμ. από τηνΤρίπολη.

Από τη μονή κατεβαίνει στο Λούσιο μονοπάτι που διασχίζουν το φαράγγι. Η πιο κοντινή διαδρομή φτάνει στη Μονή Φιλοσόφου ανάμεσα από πλούσια βλάστηση. Κατεβαίνοντας στον ποταμό και σε ειδυλλιακή τοποθεσία, μικρό γεφύρι περνά στην απέναντι όχθη σε σημείο όπου η κοίτη στενεύει και τα νερά κυλούν ορμητικά σχηματίζοντας χοάνες. Μια άλλη μεγαλύτερη διαδρομή οδηγεί μέσα από συντηρημένα μονοπάτια στην Αρχαία Γόρτυνα. Η διαδρομή αυτή διαρκεί περίπου 3 ώρες.